پاسخ به 9 سوال شایع درباره سایش شیمیایی دندان ها

اگر شما هم از جمله افرادی هستید که به تازگی با خوردن مواد شیرین و ترش و یا نوشیدن آب سرد و یا گرم، دندان هایتان به شدت تیر می کشد، شاید دندان های شما هم دچار سایش شیمیایی شده است. دندان ها ممکن است به گونه های مختلفی دست خوش تغییر و تخریب شوند. پوسیدگی ها،شکستگی ها و ضربه ها ممکن است دندان ها را دچار آسیب کنند. اما در این میان،"سایش شیمیایی" دندان ها جزو آسیب های تقریبا شایعی هستند که تاکنون کمتر به آن پرداخته شده است. عجیب است که عادتی مثل مکیدن لیموترش، بتواند آن قدر مخرب باشد که یکی از سخت ترین مواد کره زمین یعنی مینای دندان را در خود حل کند و دندان را با خطر تخریب جدی مواجه کند!

مطالعه این مجموعه پرسش و پاسخ به شما کمک خواهد کرد تا اطلاعات مختصر و مفیدی را درباره علل، پیشگیری و درمان سایش های دندان به دست آورید.

سوال1: سایش شیمیایی "erosion " دندان چیست؟

اگر مینای دندان که خارجی ترین و در عین حال محکم ترین قسمت بافت های دندانی است، به طور مرتب مورد حمله مواد اسیدی قرار بگیرد، شسته شده و به صورت شیمیایی دچار سایش و تحلیل می شود. به این اتفاق "سایش شیمیایی دندان" می گویند. مینای دندان که به صورت لایه ای محافظ بر روی قسمت های داخلی دندان از جمله عاج قرار گرفته است، آنها را از تحریک های خارجی محافظت می کند. هرگاه مینای دندان از بین برود عاج به محیط بیرون باز شده و دندان با مواجه شدن با انواع تحریک های محیطی از جمله گرما، سرما و مواد شیرین و ترش، حساس یا دردناک می شود.

سوال2: چگونه متوجه شوم که دندانم دچار سایش شیمیایی شده است؟

اولین علامت "سایش شیمیایی" در دندان ها، ایجاد برجستگی و فرورفتگی هایی در سطح دندان است. به عبارتی با شروع سایش شیمیایی در دندان، مینا در مناطقی از بین رفته و سطح مینای باقی مانده بر روی دندان از سطح صاف و صیقلی یک دندان سالم، به یک سطح پر از برجستگی و فرورفتگی تبدیل می شود. این اتفاق در سطوح جونده دندان ها هم اتفاق می افتد و با شسته شدن مینا از این نواحی، این لبه های برنده به سطوحی صاف تبدیل می شود. با پیشرفت سایش، ظاهر دندان ها تغییر می کند. عاج دندان، رنگی زردتر و تیره تر از مینا دارد در نتیجه دندان هایی که دچار سایش شده اند به رنگی تیره تر از دندان های طبیعی دیده می شوند. دندان هایی که دچار سایش شیمیایی شده اند، به سرما، گرما و خوراکی های شیرین حساس هستند.

سوال3: چرا دندان ها دچار "سایش شیمیایی" می شوند؟

هر بار که شما غذایی ترش یا اسیدی می خورید و یا نوشابه ها و آب میوه های اسیدی می نوشید، مینای دندان شما برای چند لحظه شسته شده، نرم تر از قبل می شود و مقداری از مواد معدنی خود را از دست می دهد. در همین حال بزاق دهان شما شروع به فعالیت کرده، به آهستگی محیط دهان شما را از حالت اسیدی به حالت خنثی در می آورد و مینای دندان شما فرصت خواهد یافت تا مواد معدنی از دست رفته خود را دوباره بازسازی کند.

اگر محیط دهان شما مرتب به حالت اسیدی دربیاید، یعنی شما از افرادی باشید که به طور دائم از خوراکی های اسیدی استفاده می کنید، بزاق دهان و مینای دندان شما فرصتی برای ایجاد تعادل و بهبود وضعیت مواد معدنی از دست رفته نخواهند یافت. به عبارتی ذرات کوچک از مینای دندان شما به مرور زمان به طور کامل شسته خواهند شد و با گذشت زمان، لایه ای از مینای دندان شما از بین خواهد رفت.

سوال4: آیا بیماری عمومی خاصی وجود دارد که موجب ایجاد سایش شیمیایی دندان ها شود؟

یکی از شدیدترین سایش های شیمیایی دندان ها در افرادی پیش می آید که برای لاغر ماندن و جلوگیری از جذب غذایی که در هر وعده خورده اند، خود را وادار به استفراغ می کنند. از آنجا که این استفراغ ها به صورت مکرر اتفاق می افتد و در هر وعده استفراغ مقدار زیادی از اسید معده به دهان برمی گردد، مینای دندان به شدت تحت تاثیر این اسید واقع شده و تخریب می شود. این حالت بیشتر در دختران نوجوان، مانکن ها و افرادی اتفاق می افتد که به شدت میل دارند لاغر باشند و دچار نوعی درگیری روانی با مساله تناسب اندام هستند.

سوال 5: چه بیماری عمومی دیگری ممکن است باعث سایش شیمیایی دندان بشود؟

تمام بیماری هایی که به بازگشت اسید از معده به مری و سپس دهان منجر شومند، می توانند سایش شیمیایی دندان ها را ایجاد کنند. "ریفلاکس معده- مری" یکی از این بیماری هاست که مبتلایان به آن در اصطلاح ترش می کنند یا سوزش سر دل دارند و به عبارتی اسید از معده به مری و در موارد شدید به دهان باز می گردد. تکرار و درمان نکردن این بیماری موجب تماس مداوم اسید معده با دندان ها شده و سایش شیمیایی آنها را موجب می شود. بعضی از داروهای اسیدی که قبل از بلع جویده شده یا در دهان نگه داشته شود نیز ممکن است دندان ها را دچارسایش کند. گزارش های زیادی وجود دارد که مصرف قرص های جویدنی ویتامین C که به شدت اسیدی هستند، اگر به صورت مکرر انجام شود، دندان ها را دچار سایش شیمیایی می کند.

سوال 6: آیا آدامس دندان ما را دچار سایش شیمیایی می کند؟

آدامس ها به دو گروه بدون قند (sugar-free) و دارای قند تقسیم می شوند. توصیه می شود که از آدامس های بدون قند استفاده شود تا قند موجود در آدامس، باعث ایجاد پوسیدگی نشود.

اگر آدامس بدون قند در دسترس دارید می توانید بعد از غذا یک قطعه از آن را بجوید. جویدن آدامس به تحریک بزاق کمک می کند و وجود بزاق فراوان در دهان باعث می شود محیط دهان هر چه سریع تر از حالت اسیدی به حالت خنثی بازگشته، مینای دندان فرصت بازسازی دوباره پیدا کند. بنابراین مصرف آدامس های بدون قند بعد از غذا خطر سایش های شیمیایی دندان را کم می کند.

سوال7: چه خمیردندانی استفاده کنم؟

استفاد ه از خمیردندان های دارای فلوراید به همراه مسواک، دو بار در روز پیشنهاد می شود. در مواردی که سایش شیمیایی در دندان ها شروع شده است، استفاده از ژل ها و یا دهان شویه های فلوراید در بهبود وضعیت دندان ها موثر است. البته قبل از استفاده از هر گونه ژل یا دهان شویه درباره آن با دندانپزشک یا بهداشت کار خود مشورت کنید.

سوال8: سایش شیمیایی دندان چگونه درمان می شود؟

در مواردی که سایش شیمیایی دندان شدید نشده است، درمان خاصی انجام نمی شود. مهم آن است که این مشکل کشف شود و شما به کمک توصیه های دندانپزشک تان، عادت های غذایی تان را طوری تغییر دهید که سایش های شدیدتری در دندان اتفاق نیفتد اما اگر سایش ها بسیار شدید و پیشرفته شده باشند، دندان ها به کمک مواد پرکردنی یا روکش ها ترمیم می شوند.

سوال9: چگونه دندان های کودکم را از سایش های شیمیایی حفظ کنم؟

از دادن نوشابه های گازدار به کودکتان جدا پرهیز کنید. اگر هر روز به او آبمیوه های خانگی مخصوصا آب مرکبات می دهید، به او توصیه کنید از نی برای نوشیدن آبمیوه استفاده کند تا نوشیدنی اسیدی تماس کمتری با دندان های کودک پیدا کند و مستقیما به ته دهان او برسد. پیشگیری را بر درمان مقدم بدانید و آبمیوه های کارخانه ای، نوشابه های گازدار و خوراکی های ترش کارخانه ای (که اسید بسیار زیادی دارند) را تا حد امکان برای او محدود کنید.